Ksenofobia u dzieci ... nie z Bajkową Polanką!

Polska staje się krajem coraz bardziej wielokulturowym. Sytuacja geopolityczna i wojna na Ukrainie na zawsze zmieniła losy setek milionów ludzi. Polska będąc najbliższym sąsiadem wspiera, a my jako żłobki i przedszkola mamy specjalną misję. Dla nas: „…wszystkie dzieci nasze są, nawet Majkel, Małgosia, Dżon” – jak śpiewała Majka Jeżowska. Dla nas to zupełnie nowe okoliczności i możliwości rozwoju. Bajkowa Polanka w swoim DNA ma elastyczność względem rodzica, więc nowe doświadczenia - to nowe możliwości.

Dzieci dla których świat jest otwarty. Studia, podróże, życie może być wielokulturowe z poszanowaniem dla własnych korzeni.

1.       Zacznijmy od samych dzieci. Te radzą sobie najlepiej bo w żłobkach – język im jeszcze najmniej potrzebny 😊

Natomiast reszta się po prostu zgadza i niewiele trzeba do wspólnych zabaw oraz porozumienia. Jeśli nie ma dziecka które przeszło jakąś szczególną traumę (na razie do nas takie nie trafiło) to dzieci zupełnie nie widzą różnic kulturowych.  

2.       …to teraz pora na deser, czyli rodzic. To tu pojawiają się pierwsze trudności - głównie związane z barierą językową. Natomiast niezależnie czy jest to angielski czy ukraiński nasze placówki mają dostępne umowy czy dodatkowe informacje w obcym języku. Część naszej kadry również biegle włada językiem angielskim, a w naszych szeregach też częściej ostatnio pojawiają się osoby z językiem ukraińskim. Tu przykład od jednego z rodziców, którego dziecka już niestety z nami nie ma. Natomiast pokazuje to jak bardzo działamy ponad granicami języka i barier kulturowych. Chociaż czasem trudno zapamiętać lub nawet powtórzyć imię i nazwisko :) (Żłobek Polanka 16)

3.       Współpraca i budowanie wielokultorowego zespołu. Kadra kierownicza jak również nasz kodeks wartości stawia na umiejętność współpracy. Dlatego czasem proces docierania się trwa nieco dłużej, natomiast prędzej czy później mamy super zespół, który może przenosić góry w jakimkolwiek języku.

Czas płynie, a dzieci dorastają – wtedy pojawiają się pierwsze wątpliwości u przedszkolaków. Szczególnie jeśli jest zmiana dzieci w grupie, gdzie wcześniej razem ze sobą nie dorastały obserwujemy  i słyszymy pytania w stylu:

a. dlaczego Vasyl tak dziwnie mówi?

c. co to za imię Swietlana?

d. Dlaczego Alisa ma czarną skórę?

To normalne, mózg dziecka jest jak gąbka i chłonie. Potrzebuje zrozumieć różnice, skąd one się biorą. Dlaczego dzieci tak się różnią między sobą.  Dlatego drogi rodzicu rozmowa z dzieckiem o wielokulturowości, różnorodności i szacunku dla inności to ważny element wychowania, który wpływa na jego przyszłe relacje społeczne i postrzeganie świata. Oto konkretne wskazówki, jak rozmawiać z dzieckiem na ten temat oraz jak wspierać kształtowanie otwartej, tolerancyjnej postawy:

Zacznij od prostych rozmów – dostosuj język do wieku. Dla młodszych dzieci (3–6 lat): mów o różnicach na przykładzie wyglądu, języka, jedzenia, ubrań – w sposób pozytywny i neutralny („Niektórzy ludzie noszą inne ubrania niż my – to ich tradycja. To piękne, że każdy może wyglądać trochę inaczej”). Dla starszych dzieci (7+): wprowadź pojęcia kultur, religii, zwyczajów, wartości, także temat dyskryminacji – rozmawiaj otwarcie, zachęcając do zadawania pytań.

Pokaż różnorodność przez książki, bajki, filmy. Wybieraj literaturę dziecięcą, która pokazuje postacie z różnych kultur, rodzin i środowisk. Takich jak: „Ada Judytka i zaginiony tałes”  Agnieszki Suchowierskiej, czy Ala ma kota. A Ali?”, Jolanty Nowaczyk.  Oglądaj z dzieckiem filmy i bajki z różnych części świata – to świetny pretekst do rozmowy o innych kulturach.

Ucz przez codzienne doświadczenia. My w ramach „Kuchcikowa” w Bajkowej staramy się gotować również potrawy z innych regionów świata. Gotujcie razem potrawy z różnych krajów – opowiadaj o ich pochodzeniu. Odwiedzajcie miejsca związane z innymi kulturami (muzea, festiwale, wydarzenia kulturalne). Nauczcie się kilku słów w innym języku – np. przy okazji podróży lub zabawy.

Reaguj na stereotypy i uprzedzenia. Jeśli dziecko powtarza stereotypy (np. "oni są inni", "nie lubię tych, którzy..."), nie krytykuj, ale pytaj: „Dlaczego tak myślisz?” „Czy znasz kogoś takiego osobiście?” Tłumacz, że każdy człowiek zasługuje na szacunek, niezależnie od tego, skąd pochodzi czy jak wygląda.

Ucz empatii i ciekawości wobec inności. Mów o emocjach: „Jak myślisz, jak czułby się ktoś, kogo wyśmiewają za inny język? Zachęcaj do zadawania pytań z ciekawością, a nie z osądem: „Ciekawe, dlaczego w tej kulturze robi się to inaczej?”

Daj przykład! Dziecko uczy się głównie przez obserwację. Jeśli okazujesz szacunek wobec innych, jesteś otwarty na rozmowę o różnicach i nie oceniasz ludzi na podstawie stereotypów – dziecko przejmuje tę postawę. Jako dorośli jesteśmy największym autorytetem i przykładem dla dzieci i młodzieży. Warto mieć to na uwadze, kiedy przebywamy wśród nich.

Nie wychowuj ksenofoba!

1) Bądź otwarty i ciekawy świata.

2)Pokaż, że różnorodność jest wartością.

3) Rozmawiaj, nie unikaj trudnych tematów.

4) Ucz przez doświadczenie – wspólne aktywności, książki, filmy.

5) Bądź wzorem tolerancji i empatii.

Tego właśnie my uczymy dzieci w Bajkowej Polance, a sami zobaczycie, że świat przed waszymi dziećmi będzie stał otworem.

Nauczyciel Anastazja Jankowska